De Kunst van het Kijken, het Voelen en het Vragen.

Bert Hellinger is de grondlegger van de familieopstellingen. Zijn werk is de voortzetting van het werk van zijn voorgangers als Satir(sculptures and roles), Nagy (invisible loyalties), Moreno (psychodrama) en Pesso (familystructures). Zijn speciefieke toevoeging aan het werken met gezinnen is de methodiek van (famile)systeemopstellingen, het belang van de ordening in tijd en de werking van het geweten.

 

Kenmerken van een (familie)systeem

 

• Insluiting : het recht erbij te horen en de plicht erbij te laten horen. Iedereen in het systeem hoort erbij en heeft zijn eigen plaats. Als een lidmaatschap ontkent wordt raakt het systeem uit balans en zal het een ander (jonger) lid van het systeem recruteren om de balans weer in evenwicht te brengen. Dit wordt wel het homeostatische evenwicht (zelfregulerend mechanisme) genoemd. Dit recruteren is vaak waar te nemen aan de hand van gedragspatronen die zich herhalen door de generaties van een familie heen. Mede ook doordat iemand in het systeem zich innerlijk verbindt met de verdwenen persoon en diens lot lijkt over te nemen. Zo iemand verliest in mindere of meerdere mate de mogelijkheid om het eigen leven bevredigend vorm te geven.
• Als één element van het systeem verandert, verandert het hele systeem.
• Je kunt je nooit aan dit systeem onttrekken vanwege je eerste en daamee meest belangrijke verbinding in je leven. Op het nivo van de ziel ben je in liefde en loyaliteit verbonden aan beide ouders. Je deelt daarmee ook de lotsverbondenheid van de familie.
• Ieder systeem heeft eigen regels en dienen om het systeem in stand te houden op straffe van uitsluiting. Verstoting van de familieregels genereert altijd schuldgevoelens en een diepe angst er niet meer bij te horen, verstoten te worden. Tegelijkertijd belemmert dit de groei en persoonlijke ontwikkeling van de individuele leden.
• Ieder systeem kent een balans van geven en nemen.

 

Gezin als een systeem

 

• Gezinnen fungeren als een systeem, de functie is het voortbestaan van het systeem. Ieder vervult zijn eigen taak binnen dit systeem.
• Valt er ergens iemand uit, dan betekent dit dat er een leegte of gat ontstaat, waarbij de druk op een ander lid van het systeem toeneemt om deze tak of rol te vervullen.
• Jongere kinderen vullen automatisch deze plekken op, waarbij het van belang is om te zien dat ze dit uit liefde voor het geheel doen.
• Het betekent ook dat het gedrag van iemand niet los kan worden gezien van het gedrag van anderen in het systeem.
• Gedrag moet dus altijd gezien en begrepen worden in samenhang met de omgeving. Het gezin is de eerste en meest betekenisvolle omgeving waarbinnen gedrag geleerd wordt. Hier ligt de basis voor het ontstaan van gedragspatronen en specifiek gedrag.
• Het vormt ‘de grond’ waarop en van waaruit iemand zijn persoonliijkheid opbouwt.
• Je ziet vaak dat iemand bepaalde situaties uit het gezin van herkomst herhaalt in zijn eigen leven. Ingrijpende gebeurtenissen als oorlogsituaties, vervolging, onrecht, ziekte, scheiding, dood, etc liggen hier dan aan ten grondslag.
• Veel fysieke en emotionele symptomen in iemand’s volwassen leven komen voort uit een (onbewust) vasthouden aan belangrijke familieleden.
• Het zijn onaffe zakken die te maken hebben met het geen afscheid kunnen of willen nemen door bv te vroeg overlijden van ouders, broers of zusjes, ‘verbod’ op rouw, scheiding en loyaliteitsconflicten.
• De zwaarte ervan blijft wel degelijk hangen. Er vindt alleen geen verwerking plaats en er ontstaat een loskoppeling van de gebeurtenis en de gevoelde emoties en/of lichamelijke klachten. Bovendien als belangrijke zaken niet gevoeld mogen worden en uitgesproken kunnen worden is een diepgaand contact met jezelf en met elkaar niet meer mogelijk.
• Ordening: Ieder heeft (recht op) zijn eigen plek in het systeem.

 

Vaak gaat het om onaffe zaken die het hele familiesysteem betreffen of zelfs een nog groter systeem zoals een heel volk. Iemands schaamte kan bijvoorbeeld zijn grond hebbenin schaamtevol gedrag van familieleden. Iemands woede kan zijn grond hebben in leed wat een heel volk is aangedaan. Iemand, een kind, kan dergelijke gevoelens dragen zonder eigenlijk precies te weten waarom het nou gaat of waar het vandaan komt. Vaak weet het niet eens (bewust) dat zijn grootouders of overgrootouders vermoord zijn.

 

Het afronden van dergelijke onaffe zaken vraagt als het ware dat alle betrokken spelers en hun onderlinge samenhang in zicht komen.

Een familieopstelling is hiervoor een goede methode.